Ruig

De zee is grauw en onstuimig, de wind stormachtig. Een metershoge golf stuwt de achtersteven van de Telefonica Blue de lucht in en met een snelheid van 26,3 knopen vaart de zeilboot met de golf mee. De romp van de Telefonica begint hevig te trillen, alsof ze een enorme krachtsinspanning aan het leveren is. De punt van de boot verdwijnt in de rug van een golf en een muur van water spat over de bemanningsleden heen. Ze zijn aangelijnd om te voorkomen dat ze door de kracht van het water overboord worden gesmeten. Tijd om te herstellen is er niet.

Schipper Bouwe Bekking wil optimaal profiteren van wind en golfstroom en laat in moordend tempo het grootzeil iets scherper bij de wind trimmen. De voordekkers gooien ondertussen hun volle gewicht in de strijd om de enorme spinnaker nog strakker in de top van de mast te krijgen. Dit is zeilen op het allerhoogste niveau, dus elk detail moet kloppen. De volgende golf stuwt de Telefonica alweer omhoog en opnieuw begint ze te trillen als haar snelheid toeneemt: 29,5 knopen. Bekking staat glunderend achter het roer. Ook met meer dan een half miljoen zeemijlen in de benen blijft het een machtig gevoel om met 50 kilometer per uur over een ruwe oceaan te scheren en het uiterste uit bemanning en boot te halen.
Er verschijnt een brede grijns op het gezicht van Bouwe Bekking als hij terugdenkt aan de Telefonica Blue, waarmee hij in 2008/2009 de langste, ruigste en meest spectaculaire zeilwedstrijd rond de wereld zeilde: de Volvo Ocean Race. Ruim 75 duizend kilometer afzien, negen maanden vechten tegen de nukken van de natuur. En die kunnen volgens Bekking extreem zijn. 'Je vaart in de brandende hitte weg uit Kaapstad en twee dagen later moet je de sneeuw van het dek krabben.' De zuidelijke etappes – de Indische Oceaan, de Zuid-Chinese zee, de wateren rond Antarctica - zijn volgens hem het meest verraderlijk: windstilte kan plotseling omslaan in brute storm, een vlakke zeespiegel in een kolkende watermassa met supergolven die zelfs de meest ervaren oceaan- zeilers angst inboezemen. 'Geloof me, opspattend zeewater is niet meer zo fijn als de temperaturen onder nul zijn.'

Waanzin

Maar daar teken je voor als je de Volvo Ocean Race wilt varen. De zeilrace werd voor het eerst in 1973 georganiseerd, toen nog als Whitbread Around the World Race, om de teamspirit van het Engelse marinepersoneel wat op te krikken. Zo snel mogelijk over de Atlantische Oceaan naar Kaapstad, vandaar via de Zuidelijke Oceaan naar Australië, om het Zuid-Amerikaanse Kaap Hoorn heen naar Noord-Amerika en weer terug naar Engeland, dat zou de jongens goed doen. Waanzin, zeiden velen, een onmogelijke opgave. Waanzin was het zeker: drie zeilers kwamen tijdens die eerste editie door de bizarre weersomstandigheden om het leven. Maar onmogelijk was het niet. En de beelden van de gehavende boten en uitgeputte zeilers die de finish bereikten, maakten van de Whitbread Race een legendarische, heroïsch zeilavontuur.

Gedrevenheid

En daar droomde Bouwe Bekking van, toen hij als jongetje leerde zeilen op de IJssel bij Deventer, waar hij in 1963 werd geboren. 'Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig zag ik videobeelden van de Flyer, de boot waarmee Conny van Rietschoten de tweede en derde Whitbread Race won. Toen ik die beelden zag wist ik: die race wil ook varen.'
Met dat doel voor ogen werd hij zeilinstructeur in Bruinisse, waarvandaan hij gemakkelijk offshore kon varen. Om ervaring op te doen zeilde hij ieder weekend een wedstrijd en klom aan boord bij iedere serieuze wedstrijdboot die er te vinden was. In het Nederlandse zeilcircuit viel hij al snel op met zijn zeiltalent en gedrevenheid. In 1984 werd hij voorgesteld aan schipper Dirk Nauta van de Philips Innovator, die bemanning zocht voor de Whitbread Race van 1985/1986. Bekking werd meteen binnengehaald als wachtleider, naast de schipper de belangrijkste man aan boord. Hij was toen 21 jaar.
Dat Bekking op zo'n jonge leeftijd al zo'n belangrijke positie innam, kwam niet alleen door zijn uitzonderlijke gevoel voor wind, water en zeiltactiek. Het was vooral zijn charismatische uitstraling en no-nonsense mentaliteit die hem anders maakte dan de rest van de bemanning. 'Hij heeft een prettig soort kalmte over zich,' zegt een collega-zeiler die veel met hem heeft gevaren. 'Hij overziet het grote geheel als geen ander en weet onder de meest bizarre omstandigheden het beste in anderen naar boven te halen.'

Mensenmens

De Philips Innovator eindigde destijds als tweede en Bekking had zich definitief in de picture gevaren van het internationale - betaalde - zeilcircuit. Vanaf dat moment werd hij fulltime profzeiler en zeilde zo'n beetje alle grote internationale zeilevenementen. Zijn palmares bevat diverse wereldtitels, Europese titels en nationale titels in verschillende zeilklassen. En hij volbracht maar liefst zes keer de Volvo Ocean Race, waarvan twee keer als schipper. Hij behoort daarmee tot de beste en meest ervaren zeezeilers van het internationale wedstrijdcircuit. En dat maakt van hem een veelgevraagd schipper. Booteigenaren vanuit de hele wereld, waaronder de Spaanse koning Juan Carlos, huren hem in om regatta's te varen en bemanning te trainen. 'Ik ben een mensenmens,' zegt hij zelf. 'Ik vind het heerlijk om met anderen naar een bepaald doel toe te werken. Om samen het avontuur te beleven, grenzen te verleggen en met tegenslagen om te gaan. De dynamiek en psychologie tussen mensen vind ik een van de meest fascinerende elementen aan zeilen onder extreme omstandigheden, zoals tijdens de Volvo Ocean Race.'

Botbreuken

Hoe extreem die omstandigheden zijn, beschrijft hij in zijn boek Never give up, dat een inkijkje geeft in de race van 2008/2009 met de Telefonica Blue. Na drie etappes waren op de acht deelnemende boten al 290 medische handelingen verricht. Variërend van huidinfecties, snijwonden en tandproblemen tot botbreuken en brandwonden. 'Heb je de verkeerde lijn beet en schiet deze door je hand, dan loop je zo tweedegraads brandwonden op,' zegt Bekking. 'Of je vinger verdwijnt in een lier. De meeste ongelukken gebeuren trouwens in het ruim. Daar ben je bij ruwe zee net een schoen in een draaiende wasmachine. Je moet altijd alert zijn.' Van de twaalf bemanningsleden moeten twee een medische spoedopleiding hebben gevolgd. 'Dat gaat van tandentrekken en het hechten van wonden, tot het amputeren van ledematen. Tja, iemand moet het doen als je midden op een oceaan vaart.'

'Prachtige beesten, walvissen, maar levensgevaarlijk omdat ze zo nieuwsgierig zijn. Ze kunnen zo dicht bij komen dat ze of zelf worden gekielhaald, of de kiel onder de boot vandaan breken. Dat laatste wil je niet, als je weet dat je tweeduizend kilometer bent verwijderd van het vaste land.'

Afgezaagde tandenborstel

Je moet niet alleen fysiek, maar ook mentaal sterk zijn. Aan boord is geen enkel comfort. De leefruimte is beperkt en vochtig, privacy ontbreekt, de voedselvoorraad is beperkt en drie uur slaap in twee dagen is geen uitzondering. Om gewicht te besparen mag je alleen het strikt noodzakelijke meenemen. Boeken en spelletjes kun je dus vergeten en de slaapzak deel je met je bunkermaatje. Zelfs tandenborstels worden afgezaagd om gewicht te besparen. De Volvo Ocean Race is topsport, dus elke gram telt.

Gebruiksvoorwerp

Veel tijd om te ontspannen is er überhaupt niet. De boot krijgt veel te verduren en er moet altijd wel iets worden gerepareerd. Gescheurde zeilen, kapotte bomen, gebroken lijnen, zelfs complete masten die op knappen staan. Bekking heeft het allemaal meege- maakt. Meest extreem was een gescheurde kielophanging van de Movistar tijdens de race van 2005/2006. Midden op de Atlantische Oceaan moest hij het commando 'Verlaat schip' geven, omdat het miljoenenjacht snel water maakte. 'Gelukkig kon iedereen op tijd in het reddingsvlot kruipen,' zegt hij. 'Het bizarre was dat we werden opgepikt door de ABN II, die in de buurt was. Zij hadden toen net de Nederlandse zeiler Hans Horrevoets verloren, die overboord was geslagen. Op zo'n moment word je keihard geconfronteerd met de risico's die we lopen. Dat je met minder mensen thuiskomt dan waarmee je bent vertrokken, is mijn grootste angst als schipper.' Dat de Movistar op de bodem van de oceaan lag, deed hem niet zoveel. 'Ik bouw nooit een band op met een boot, wat een flauwekul. Een boot is een gebruiksvoorwerp: als 'ie kapot is, neem je een nieuwe.'

Egoïstisch

Het is juist dat relativeringsvermogen waarmee Bekking zichzelf en zijn bemanning door de diepste dalen heen weet te slepen. 'De wereld rondzeilen, tegenslagen overwinnen en waanzinnige avonturen beleven is fantastisch, maar er zijn belangrijkere zaken in het leven dan zeilen,' zegt hij nuchter. 'Als mijn vrouw of dochter het niet meer zien zitten, stop ik morgen met zeilen. Heel simpel. Ik ben me ervan bewust hoe egoïstisch mijn leven is. Ik ben vaak niet meer dan enkele dagen achter elkaar thuis en zadel mijn vrouw en kind op met allerlei praktische problemen en een hoop zorgen. Zij kunnen daar gelukkig goed mee omgaan, zijn gewend dat ik zoveel van huis weg ben en gunnen mij dat. Dat is mijn kracht. Zonder dat stabiele thuisfront zou ik niet het beste uit mezelf en anderen kunnen halen en geen lol meer hebben in zeilen. Dat geldt ook voor andere zeilers. Als het niet goed gaat met een bemanningslid, heeft dat in negen van de tien gevallen te maken met het thuisfront. Ga voor je vrouw en kinderen, zeg ik dan, familie is het allerbelangrijkste.'

Nederlandse boot

Voorlopig hoeft Bekking nog niet aan stoppen te denken. Hij maakt zich dan ook op voor een volgende Volvo Ocean Race in 2014/2015, zijn zevende. Het liefst als schipper van een Nederlandse boot. Met het Holland Sailing-project probeert hij voldoende sponsors bijeen te krijgen om volgend jaar volwaardig aan de start in het Spaanse Alicante te verschijnen.
In 2011 mislukte dat door de economische tegenwind. Er deed toen zelfs geen enkele Nederlander mee. 'Hopelijk gaat het dit keer wel lukken, want Nederland hoort gewoon thuis in de Volvo Ocean Race. Het is de meest prestigieuze zeilwedstrijd ter wereld en Nederland beschikt over uitstekende zeilers die zich met de wereldtop kunnen meten. Bovendien wordt het dit keer een heel spannende race. Het is voor het eerst dat alle zeilteams met hetzelfde bootontwerp gaan varen. In voorgaande edities waren er altijd verschillen; hoe meer geld je kon investeren in het ontwerp, hoe geavanceerder en sneller de boot werd. Dat zorgde voor ongelijkheid. Nu iedereen over hetzelfde materiaal beschikt, komt het meer dan ooit aan op tactiek, samenwerking en hard werken. Oftewel, het pure zeilen.' Met een brede grijns: 'Dat zou ik niet graag willen missen.'

Tekst Matthijs Buikema